Skip to content 
Język neutralny płciowo nie jest jakimś chwilowym trendem czy ciekawostką, która za moment przeminie. Coraz powszechniejsza obecność niebinarnych form świadczy tylko o tym, że właśnie w tę stronę ewoluuje polszczyzna. Jeśli więc piszesz do różnych odbiorców, warto wiedzieć, jak zwracać się do czytelnika, używając nie tylko męskich form, choć to to właśnie rodzaj męski jest traktowany w języku polskim jako domyślny.
Nie będę dziś jednak opowiadać o feminatywach, neutratywach czy dukatywach. To to bardzo ciekawy temat i pewnie do niego zajrzę. Za to pokażę Ci, jak za pomocą drobnych zabiegów redakcyjnych można wymazać nacechowanie płciowe.
|Zmiana podmiotu zdania
Zmień podmiot w zdaniu na taki, który nie wymaga czasownika w formie osobowej. Bywa to wyzwaniem, ale taki zabieg usuwa jakiekolwiek ślady płaci. Zobacz:
Czy dostałaś już odpowiedź na maila?
Czy dotarł już do ciebie mail z odpowiedzią?
Przestraszyłem się hałasu za drzwiami.
Hałas za drzwiami mnie przestraszył.
|Formy bezosobowe
Możesz używać form bezosobowych, takich jak bezokoliczniki, formy nieodmienne (warto, trzeba) lub form zakończonych na -no, -to. Zwróć uwagę, że przeredagowane zdania różnią się nieco znaczeniem od pierwotnych, ale odpowiedni kontekst uratuje sytuację.
Powinnaś jeść więcej warzyw.
Warto jeść więcej warzyw.
Zrobiłyśmy wiele, aby poprawić sytuację.
Zrobiono wiele, aby poprawić sytuację.
|Strona bierna
Nie jest to idealne rozwiązanie, bo strona bierna sprawia, że tekst jest mniej dynamiczny. Zazwyczaj polecam usuwanie jej z tekstu. Ale jeśli zależy Ci na neutralnym języku, to możesz ją wykorzystać (byle nie w nadmiarze).
Jeśli wypełnił(-a) Pan(-i) poprawnie formularz, dostanie Pan(-i) zasiłek w przeciągu 2 tygodni.
Jeśli formularz został poprawnie wypełniony, wypłacimy zasiłek w przeciągu 2 tygodni.
Napisałam tę książkę.
Ta książka została napisana przeze mnie.
|Unikanie trybu przypuszczającego
Uważana za grzeczniejszą forma trybu przypuszczającego, zawsze wskazuje na płeć. Wystarczy użyć trybu oznajmującego i robi się neutralnie.
Mogłabyś podać mi ten zeszyt?
Możesz podać mi ten zeszyt?
Poszedłbyś ze mną na bal?
Pójdziesz ze mną na bal?
|Osobatywy, czyli formy opisowe
Rozbudują nam nieco zdanie, ale te opisowe formy obejmują sobą wszystkie płcie. Często używa się w nich słowa osoba, ale to nie jedyna opcja. Możemy też użyć innych określeń: człowiek, postać, sława, gwiazda.
Kasia jest wredna i złośliwa.
Kasia jest wrednym i złośliwym człowiekiem.
Na konferencję zaproszono nauczycieli i nauczycielki ze szkół podstawowych.
Na konferencję zaproszony osoby nauczające w szkołach podstawowych.
|Język jest żywy
Każdy język się zmienia. I to jego użytkownicy nadają mu kształt. Zmiany społecznie i kulturowe sprawiają, że język polski, podobnie jak inne języki, podąża w stronę neutralności płciowej. Jeśli feminatywy czy iksatywy brzmią dla Ciebie dziwnie, to możesz spróbować tak redagować zdania, by ukryć nacechowanie płciowe.
Jak widzisz, nie jest to zbyt trudne. A dla wielu osób ważne. Przyznam, że nie lubię dostawać pism, maili albo czytać poradników, w których autor zwraca się do mnie jak do mężczyzny. Jeśli w tekście nie ma możliwości użycia form żeńskich, to chciałabym, żeby było on napisany w sposób neutralny. Tym bardziej, że się daje!
Jeśli potrzebujesz wsparcia w używaniu neutralnego języka w swoich tekstach, to zapraszam. W innych tematach językowych też pomogę. 😁
